Phụ nữ thị trấn Hòa Thuận huyện Quảng Hòa chú trọng bảo tồn di sản hát Then
- Thứ ba - 15/10/2024 09:57
- In ra
- Đóng cửa sổ này
Thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam được UNESCO ghi danh vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại vào ngày 12/12/2019. Cộng đồng dân tộc của 11 tỉnh có di sản hát Then trong đó có tỉnh Cao Bằng. Hát then là loại hình nghệ thuật dân gian gắn liền với đời sống tinh thần và văn hóa của bà con dân tộc Tày - Nùng. Lời hát then mang nội dung từ những câu chuyện của đời sống, bản làng đến chuyện tình yêu đôi lứa, ma chay, cưới hỏi…thể hiện rõ cách nhìn về cuộc sống và con người của đồng bào dân tộc Tày - Nùng. Lời hát Then như cầu nối giữa ước nguyện của bà con gửi đến Ngọc Hoàng giúp cho nhân dân có cuộc sống bình an, tốt lành, hạnh phúc. Vì vậy trong đời sống văn hóa tinh thần của đồng bào dân tộc Tày - Nùng trên địa bàn tỉnh Cao Bằng không thể thiếu làn điệu Then.
Để thực hiện có hiệu quả các chủ trương, đường lối của Đảng về bảo tồn di sản văn hóa của dân tộc, Tỉnh uỷ, UBND tỉnh Cao Bằng đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo về công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hoá trên địa bàn tỉnh, tiêu biểu như: Kế hoạch số 1693/KH-UBND ngày 7/7/2021 của Ủy ban nhân dân tỉnh Cao Bằng về thực hiện dự án “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn vói phát triển du lịch”; Quyết định số 939/QĐ- ƯBND ngày 27/7/2022 của Ủy ban nhân dân tỉnh về việc ban hành Đề án “Bảo vệ và phát huy giá trị các di sản văn hóa phi vật thể trong Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia và di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại trên địa bàn tỉnh Cao Bằng giai đoạn 2022 - 2025”…
Thực hiện theo chủ trương đó, Chi hội phụ nữ thị trấn Hòa Thuận, huyện Quảng Hòa nhiều năm gần đây rất chú trọng xây dựng và phát triển văn hóa, đặt biệt là việc duy trì, bảo tồn và phát huy giá trị làn điệu Then trong đời sống của bà con nhân dân trên địa bàn. Ngay từ đầu nhiệm kỳ năm 2017 - 2023 , Chi hội phụ nữ Thị trấn Hòa Thuận đã thành lập Chi hội bảo tồn làn điệu Then với 35 hội viên dưới hình thức thành lập với hình thức Câu lạc bộ hát then dàn tính. Chi hội xây dựng quy chế hoạt động bảo tồn làn điệu Thên gắn với việc thực hiện có hiệu quả phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa" và gắn với các sự kiện lịch sử trong nước và lịch sử địa phương góp phần xây dựng, phát huy và bảo tồn di giá trị di sản văn hóa của nhân loại, bên cạnh hoạt động của chi hội đó góp phần nâng cao sự thụ hưởng về văn hóa cho bà con nhân dân, đồng thời ngăn ngừa sự ảnh hưởng của yếu tố văn hóa ngoại lại đang xâm nhập vào đời sống văn hóa của bà con trong bối cảnh hội nhập quốc tế hiện nay, góp phần đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước.
Ảnh: Tiết mục hát Then của chi hội Phụ nữ thị trấn Hòa Thuận tại Lễ hội cổ truyền dân tộc
Trong thời gian qua, Câu lạc bộ đã có những thành tích tiêu biểu như: Mở được15 lớp Truyền dạy Hát then đàn tính với tổng số học viên 30 người, lứa tuổi từ trẻ em 9 tuổi đến người già 75 tuổi; mỗi lớp học diễn ra 20 buổi học, các học viên khi hoàn thành khóa học đều biết cách thực hành kỹ năng đệm đàn cho hát then và đều là hạt nhân của địa phương trong các phong trào văn hóa văn nghệ; Tham gia biểu diễn tại các lễ hội trong và ngoài huyện. Cụ thể, biểu diễn 10 tiết mục nhân dịp Lễ hội cổ truyền dân tộc Tranh đầu pháo Thị trấn Quảng Uyên, (02/2 âm lịch); Tham gia 25 tiết mục ca, múa sluong trầu và hát then cổ tháng 3/2023 tại lễ hội cổ truyền dân tộc Thị trấn Hòa Thuận; Tham gia 15 tiết mục văn nghệ tại hội cổ truyền xã Cách Linh 19/3/2023; Tham gia Hội thi Tiếng hát người cao tuổi tỉnh Cao Bằng lần thứ nhất đạt giải A; Tham gia Hội Thi hát dân ca trình diễn trang phục huyện Quảng Hòa và đạt giải nhì… Đặc biệt Câu lạc bộ xã đã tham gia gia lập kỷ lục 1.000 000 hát then tại Thác Bản Giốc với số lượng 50 người; Tham gia Hội thi hát dân ca trình diễn Trang phúc dân tộc Tỉnh Cao Bằng năm 2023 đạt 01 giải A toàn đoàn, 01 giải A cá nhân; 02 giải B.
Mặc dù Then đã có sức lan tỏa mạnh mẽ trong đời sống của bà con nhân dân trên địa bàn xã Hòa Thuận, nhưng cũng như nhiều di sản văn hóa phi vật thể khác ở nước ta trong bối cảnh hội nhập đang có nguy cơ bị mai một. Để làn điệu Then được bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa, trong thời gian tới cần Chi hội phụ nữ thị trấn Hòa Thuận cần thực hiện một số giải pháp sau:
Một là, Chi hội phụ nữ đề xuất cấp ủy, chính quyền trong lãnh đạo, quản lý chú trọng, tạo điều kiện cho Chi hội xây dựng và phát triển về bảo tồn di sản văn hóa, phát huy bản sắc văn hóa tốt đẹp của đồng bào dân tộc Tày - Nùng gắn với làn điệu Then phù hợp với băn sắc văn hóa truyền thống của Cao Bằng.
Hai là, Chi hội chú trọng huy động các nguồn lực để câu lạc bộ hát Then của chi hội có thể duy trì và ở rộng các hoạt động biểu diễn và hoạt động truyền dạy hát Then trong cộng đồng trên địa bàn thị trấn. Khuyến khích các nghệ nhân, nghệ sĩ, người có kinh nghiệm truyền dạy làn điệu Then đến các tầng lớp nhân dân. Để làn điệu Then như là ngọn lửa tiếp nối từ thế hệ đi trước trao truyền cho thế hệ đi sau. Huy động các tổ chức, cá nhân tham gia đầu tư bảo tồn, phát triển văn hóa nói trên địa bàn thị trấn.
Ba là, tạo dựng môi trường sính hoạt và thực hành di sản hát Then thông qua việc tổ chức các phong trào văn nghệ quần chúng, các hoat động diễn xướng, dân ca, liên hoan hát Then... Liên kết với các địa phương khác trong vùng để nâng cao hiệu quả công tác bảo tồn di sản văn hóa.
Có thể nói, trong bối cảnh hôi nhập quốc tế như hiện nay thì bảo tồn, lưu giữ những nét đặc sắc của làn điệu hát then trong cuộc sống của bà con nhân dân Cao Bằng, sẽ góp phần đưa loại hình nghệ thuật này phát triển hơn trong cộng đồng, góp phần bảo tồn một giá trị sản văn hóa phi vật thể của nhân loại./.
Để thực hiện có hiệu quả các chủ trương, đường lối của Đảng về bảo tồn di sản văn hóa của dân tộc, Tỉnh uỷ, UBND tỉnh Cao Bằng đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo về công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hoá trên địa bàn tỉnh, tiêu biểu như: Kế hoạch số 1693/KH-UBND ngày 7/7/2021 của Ủy ban nhân dân tỉnh Cao Bằng về thực hiện dự án “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn vói phát triển du lịch”; Quyết định số 939/QĐ- ƯBND ngày 27/7/2022 của Ủy ban nhân dân tỉnh về việc ban hành Đề án “Bảo vệ và phát huy giá trị các di sản văn hóa phi vật thể trong Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia và di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại trên địa bàn tỉnh Cao Bằng giai đoạn 2022 - 2025”…
Thực hiện theo chủ trương đó, Chi hội phụ nữ thị trấn Hòa Thuận, huyện Quảng Hòa nhiều năm gần đây rất chú trọng xây dựng và phát triển văn hóa, đặt biệt là việc duy trì, bảo tồn và phát huy giá trị làn điệu Then trong đời sống của bà con nhân dân trên địa bàn. Ngay từ đầu nhiệm kỳ năm 2017 - 2023 , Chi hội phụ nữ Thị trấn Hòa Thuận đã thành lập Chi hội bảo tồn làn điệu Then với 35 hội viên dưới hình thức thành lập với hình thức Câu lạc bộ hát then dàn tính. Chi hội xây dựng quy chế hoạt động bảo tồn làn điệu Thên gắn với việc thực hiện có hiệu quả phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa" và gắn với các sự kiện lịch sử trong nước và lịch sử địa phương góp phần xây dựng, phát huy và bảo tồn di giá trị di sản văn hóa của nhân loại, bên cạnh hoạt động của chi hội đó góp phần nâng cao sự thụ hưởng về văn hóa cho bà con nhân dân, đồng thời ngăn ngừa sự ảnh hưởng của yếu tố văn hóa ngoại lại đang xâm nhập vào đời sống văn hóa của bà con trong bối cảnh hội nhập quốc tế hiện nay, góp phần đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước.
Ảnh: Tiết mục hát Then của chi hội Phụ nữ thị trấn Hòa Thuận tại Lễ hội cổ truyền dân tộc
Trong thời gian qua, Câu lạc bộ đã có những thành tích tiêu biểu như: Mở được15 lớp Truyền dạy Hát then đàn tính với tổng số học viên 30 người, lứa tuổi từ trẻ em 9 tuổi đến người già 75 tuổi; mỗi lớp học diễn ra 20 buổi học, các học viên khi hoàn thành khóa học đều biết cách thực hành kỹ năng đệm đàn cho hát then và đều là hạt nhân của địa phương trong các phong trào văn hóa văn nghệ; Tham gia biểu diễn tại các lễ hội trong và ngoài huyện. Cụ thể, biểu diễn 10 tiết mục nhân dịp Lễ hội cổ truyền dân tộc Tranh đầu pháo Thị trấn Quảng Uyên, (02/2 âm lịch); Tham gia 25 tiết mục ca, múa sluong trầu và hát then cổ tháng 3/2023 tại lễ hội cổ truyền dân tộc Thị trấn Hòa Thuận; Tham gia 15 tiết mục văn nghệ tại hội cổ truyền xã Cách Linh 19/3/2023; Tham gia Hội thi Tiếng hát người cao tuổi tỉnh Cao Bằng lần thứ nhất đạt giải A; Tham gia Hội Thi hát dân ca trình diễn trang phục huyện Quảng Hòa và đạt giải nhì… Đặc biệt Câu lạc bộ xã đã tham gia gia lập kỷ lục 1.000 000 hát then tại Thác Bản Giốc với số lượng 50 người; Tham gia Hội thi hát dân ca trình diễn Trang phúc dân tộc Tỉnh Cao Bằng năm 2023 đạt 01 giải A toàn đoàn, 01 giải A cá nhân; 02 giải B.
Mặc dù Then đã có sức lan tỏa mạnh mẽ trong đời sống của bà con nhân dân trên địa bàn xã Hòa Thuận, nhưng cũng như nhiều di sản văn hóa phi vật thể khác ở nước ta trong bối cảnh hội nhập đang có nguy cơ bị mai một. Để làn điệu Then được bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa, trong thời gian tới cần Chi hội phụ nữ thị trấn Hòa Thuận cần thực hiện một số giải pháp sau:
Một là, Chi hội phụ nữ đề xuất cấp ủy, chính quyền trong lãnh đạo, quản lý chú trọng, tạo điều kiện cho Chi hội xây dựng và phát triển về bảo tồn di sản văn hóa, phát huy bản sắc văn hóa tốt đẹp của đồng bào dân tộc Tày - Nùng gắn với làn điệu Then phù hợp với băn sắc văn hóa truyền thống của Cao Bằng.
Hai là, Chi hội chú trọng huy động các nguồn lực để câu lạc bộ hát Then của chi hội có thể duy trì và ở rộng các hoạt động biểu diễn và hoạt động truyền dạy hát Then trong cộng đồng trên địa bàn thị trấn. Khuyến khích các nghệ nhân, nghệ sĩ, người có kinh nghiệm truyền dạy làn điệu Then đến các tầng lớp nhân dân. Để làn điệu Then như là ngọn lửa tiếp nối từ thế hệ đi trước trao truyền cho thế hệ đi sau. Huy động các tổ chức, cá nhân tham gia đầu tư bảo tồn, phát triển văn hóa nói trên địa bàn thị trấn.
Ba là, tạo dựng môi trường sính hoạt và thực hành di sản hát Then thông qua việc tổ chức các phong trào văn nghệ quần chúng, các hoat động diễn xướng, dân ca, liên hoan hát Then... Liên kết với các địa phương khác trong vùng để nâng cao hiệu quả công tác bảo tồn di sản văn hóa.
Có thể nói, trong bối cảnh hôi nhập quốc tế như hiện nay thì bảo tồn, lưu giữ những nét đặc sắc của làn điệu hát then trong cuộc sống của bà con nhân dân Cao Bằng, sẽ góp phần đưa loại hình nghệ thuật này phát triển hơn trong cộng đồng, góp phần bảo tồn một giá trị sản văn hóa phi vật thể của nhân loại./.